Πρόσωπα: ΠΡΟΣΩΠΑ -ΑΚΑΝΘΟΣ

Το cantus firmus παρουσιάζει τον πολυτάλαντο Άκανθο.

Ο Άκανθος εντυπωσιάζει τόσο με το έργο, του που είναι πολύπλευρο και πρωτότυπο δίνοντας το δικό του μοναδικό στίγμα, όσο και με το εύρος των γνώσεών του, τις οποίες απέκτησε μέσα από προσωπικό μόχθο και ακούραστη μελέτη. Ο Άκανθος είναι ανθρωπιστής σε καιρούς που η λέξη έχασε τις αρχικές της συνδηλώσεις που αφορούσαν την ουσία του Είναι.

Υπάρχει κάποιο ερέθισμα που σας ώθησε να γίνετε ζωγράφος;

Υπάρχουν πολλά ερεθίσματα μάλλον, τόσο συγκεκριμένα όσο και γενικά. Δηλαδή εννοώ γενικά προς το ποιείν το φτιάχνειν. Ο άνθρωπος έχει την τάση να φτιάχνει και αυτό εκ της ανάγκης της επιβίωσης. Τώρα όσον αφορά τα εξειδικευμένα ερεθίσματα, αυτά που αφορούν την τέχνη της ζωγραφικής, στην περίπτωσή μου, εκεί που ζούσα ήταν ελάχιστα. Το πιο κοντινό μου, το πιο άμεσο, ας πούμε, ήταν η ζωγραφική που κάνανε στους χριστιανικούς ναούς, ένα είδος μίμησης ή παραλλαγής της ζωγραφικής της βυζαντινής περιόδου, μιας αυστηρά στυλιζαρισμένης μορφής της ελληνιστικής ζωγραφικής δηλαδή και κατ’ επέκταση της αρχαίας ελληνικής. Τι είναι όμως εκείνο που κάνει κάποιον να ασχοληθεί με αυτό και όχι το άλλο π χ, πραγματικά, δεν ξέρω. Η πολυπλοκότητα των λογικών αιτίων είναι τεράστια, αν υπολογίσει δε κανείς και την παρέμβαση της τυχαιότητας, είναι μάλλον απίθανο, προς το παρόν τουλάχιστο, να έχει μια σαφή εικόνα.

Γεννηθήκατε στα Γιάννενα, ζήσατε στην Αθήνα και στο Παρίσι. Έχετε ταξιδέψει σε πολλές χώρες. Ποια πόλη σας ταίριαξε περισσότερο και γιατί;

Κατά καιρούς μού ταιριάζανε διάφορα μέρη, ανάλογα την περίοδο. Απ’ την απόσταση που βρίσκομαι τώρα μέσα στον χρόνο, νομίζω ότι μια διαρκή και ιδιαίτερη γοητεία μου ασκούσε πάντα η Αθήνα! η Αθήνα των Αθηναίων φυσικά! Τώρα ό,τι απόμεινε. Το γιατί προκύπτει απ’ όσα λέω παρακάτω, κατά κάποιο τρόπο!

Πώς θα ορίζατε το αττικό φως και ποια η σχέση του με το τοπίο;

Το αττικό φως είναι ίσως το πλέον ισορροπημένο το πλέον κομψό! Χωρίς ενοχλητικές υπερβολές! Χαρακτηριστικό όλης της Μεσογείου, βέβαια, αλλά στην Αττική νομίζω δείχνει τον καλύτερο εαυτό του. Το τοπίο υπάρχει χάρη του φωτός! Δηλαδή γίνεται αντιληπτό μέσω του φωτός στον άνθρωπο, συνεπώς η σχέση του είναι άρρηκτα δεμένη με το φως.

Ποια η σχέση σας με την μεταφυσική ως προς την ζωγραφική τέχνη;

Τα "μετά τα φυσικά" που θα έλεγε ο Αριστοτέλης. Είναι η πραγματικότητα που δεν προέρχεται από τις ανθρώπινες αισθήσεις, εκεί όπου η παρατήρηση και το πείραμα δε μπορούν να φτάσουν και φυσικά δεν επαρκούν. Είναι η φυσική τάση νοηματοδότησης του κόσμου, χώρος της Τέχνης, της φιλοσοφίας και των θρησκειών.

Προσωπικά μ΄ ενδιαφέρει η Τέχνη του ανθρώπου, με απασχολεί ό,τι γίνεται εδώ, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Καστοριάδης στην Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας " Ό,τι δεν γίνεται εδώ, δεν γίνεται για μας, δεν μας αφορά, γίνεται αλλού, μεταξύ θεών, ή γίνεται στις ρίζες του χάους..."

Γιατί κάνουμε Τέχνη;

Τύχη και ανάγκη μάλλον.

Συνδέεται η προσωπική καλλιέργεια με την ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι ένα αισθητικό αντικείμενο;

Η αισθητική είναι προϊόν της νόησης, συνεπώς συνδέεται απόλυτα. Φυσικά εγώ όταν λέω καλλιέργεια, κουλτούρα που λένε στα λατινικά, εννοώ ένα σφαιρικό σύστημα-οργανισμό και όχι μόνο την λεγόμενη ακαδημαϊκή.

Υπάρχει ιδανικός θεατής;

Θα έλεγα καλύτερος.Υπό την έννοια ότι αντιλαμβάνεται καλύτερα και περισσότερα πράγματα από κάποιον άλλο.

Συμφωνείτε με την διαίρεση της Τέχνης σε ρεύματα, σχολές και τάσεις στην ζωγραφική;

Πρόκειται για ένα εργαλείο που εξυπηρετεί τη θεωρία.

Προκύπτει συνήθως από κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τα έργα μιας περιόδου ή μιας ομάδας. Οι χαρακτηρισμοί είναι συχνά ρηματικού και φιλολογικού χαρακτήρα. Προέρχονται, κατά κάποιο τρόπο, από την αίσθηση που παράγουν τα έργα και διακρίνονται, πάντα, από γενίκευση και ασάφεια. Είναι κάτι όπως τα προσωνύμια, που δίνονται και στους ανθρώπους και προέρχονται από κάποιο εξέχον χαρακτηριστικό τους. Για παράδειγμα, ο εξπρεσιονισμός, μια τάση – σχολή στη σύγχρονη πλαστική, ονομάστηκε έτσι από το ιδιαίτερο βάρος που δώσανε οι δημιουργοί στον τονισμό της χρήσης των εκφραστικών στοιχείων, αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πολλά απ’ αυτά τα στοιχεία δεν υπάρχουν π.χ. στον κυβισμό, ή στον εμπρεσιονισμό κλπ.

Στο μέτρο που αυτό είναι κατανοητό και δεν στοχεύει σε αυθαίρετες ερμηνείες, ναι.

Τι καινούριο υπάρχει στην ελληνική ζωγραφική;

Στη σύγχρονη ελληνική ζωγραφική εξ όσων βλέπω δεν διακρίνω δυστυχώς τίποτα το ενδιαφέρον, αλλά ούτε και καινούργιο. Φυσικά με ελάχιστες εξαιρέσεις ικανών ανθρώπων, η πλειοψηφία κινείται ανάμεσα σε μιμήσεις, σε ψυχωτικά μοντέλα εθνικιστικού χαρακτήρα, παρερμηνεύοντας την παράδοση κατά το γούστο και τις επιταγές ιδεολογημάτων, σε μοντέλα όπου το μοντέρνο αποτελεί αυτοσκοπό, σε επιδιώξεις αυτοπροβολής μέσω του έργου! (ο Πικάσο παρατηρεί, από την εποχή του ακόμα, ότι οι νέοι ζωγράφοι επιδιώκουν πρώτα να γίνουν διάσημοι και μετά να ασχοληθούν με τη ζωγραφική).

Τι είναι η ελληνικότητα για εσάς;

Ελληνικότητα είναι το ποιείν, η ανώτερη μορφή του, το δημιουργείν, και το στοχάζεσθαι, όπου συμβαίνουν αυτά για μένα υπάρχει ελληνικότητα!

Τι είναι ο χρόνος; Μπορεί να εγκλωβιστεί ο χρόνος πάνω στον καμβά;

"Και ο χρόνος πειρατής του τίποτα", έγραψα σε ένα ποίημα με μέσο το λόγο, Τι είναι ο χρόνος; Αρχαίο ερώτημα! Ο εφέσιος στοχαστής Ηράκλειτος λέει:, "Ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια· δική του είναι η βασιλεία".

Για μένα είναι τίποτα και τα πάντα μαζί! Είναι το ίδιο το έργο του ανθρώπου, η τέχνη και η επιστήμη του. Κάτι που συνέβη χτες ή 25 αιώνες πριν και δεν μπορεί να ζήσει στο σήμερα είναι άχρηστο. Και τίποτα εγκλωβισμένο δεν έχει ζωή! Η ζωή προϋποθέτει την ελευθερία.

Μπορεί η ζωγραφική να αποτελέσει πρόταση ζωής; Εάν Ναι, τι είδους πρόταση θα μπορούσε να είναι;

Η ζωγραφική και οι τέχνες του ανθρώπου είναι ήδη, εκ δεδομένου, τρόπος ζωής. Δηλαδή ο άνθρωπος δημιουργός της ζωής.

Ποιοι ζωγράφοι σας επηρέασαν;

Σε μεγάλο ποσοστό η ευρωπαϊκή ζωγραφική. Ή κατά κάποιον τρόπο, δηλαδή, φυσική συνέχεια της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής! Μεγάλο ρόλο έπαιξε το έργο του Γκρέκο, των Ισπανών, των Βενετών, των Ολλανδών, του ιδιοφυούς Σεζάν, του Φαν Χοχ, του Μπονάρ, ακόμα του Μοράντι, του εξαίρετου κολορίστα Θεόφιλου, του Χαλεπά, του Παπαλουκά, του Μπουζιάνη, και άλλων, που ίσως ξεχνάω τώρα. Ακόμα, σημαντική γνώση άρπαξα από τις τέχνες των αρχαίων πολιτισμών, της Μεσογείου, της Αφρικής και της Ασίας . Η γνώση πάντα αρπάζεται δεν προσφέρεται! Όπως δεν μάς επιτρέπει να λησμονήσουμε ο Αισχύλος στον Προμηθέα με τη φωτιά!

Ποια η γνώμη σας για την ανάδειξη του υποσυνείδητου και γενικά της σκοτεινής ακόμη και άρρωστης πλευράς του εαυτού μέσα από την Τέχνη;

Η Τέχνη κινείται σε όλη την επικράτεια του όντος και φυσικά ποτέ δε γίνεται ενσυνείδητη επιλογή του που θα κινηθεί! Η ασύνειδη πλευρά μετέχει από μόνη της. Οι σκόπιμες προβολές του ασυνειδήτου συνήθως καταλήγουν σε συνειδητές σαχλαμάρες.

Η πραγματικότητα είναι αυτά που βλέπουμε ή αυτά που αντιλαμβανόμαστε;

Η όραση μετέχει της αντιληπτικής λειτουργίας, και σαν μηχανισμός, λειτουργεί και ερήμην των προθέσεων, κατά κάποιο τρόπο, αυτόνομα δηλαδή. Ως εκ τούτου, λοιπόν, αυτό που λέμε πραγματικότητα, δεν μπορεί παρά να είναι το προϊόν της επεξεργασίας των δεδομένων της αντίληψης.

Μπορεί η ζωγραφική να συνομιλήσει με τις άλλες τέχνες; Ποια η σχέση σας με τη γλώσσα;

Η Τέχνη του ανθρώπου είναι μία! Τα μέσα πολλά και διαφορετικά! Γι’ αυτό υπάρχουν ποιητές με μέσο το λόγο π.χ. ή με μέσο την εικόνα κλπ. Εφόσον, λοιπόν, πρόκειται για το ίδιο πράγμα, δεν τίθεται θέμα συνομιλίας. Σύνθεσης μεταξύ των μέσων ναι.

Μπορεί ένας Έλληνας ζωγράφος να προτείνει κάτι που να ενδιαφέρει τους ομότεχνούς του στο εξωτερικό;

Αν δεν μπορεί, καλύτερα θα ήταν να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Ο,τιδήποτε δεν μπορέσει να σταθεί διεθνώς, και στον χρόνο, είναι καταδικασμένο σε θάνατο. Οι έλληνες ποιητές με όλα τα μέσα θα πρέπει να αφήσουν τους περιρρέοντες μοντερνισμούς και τους εύκολους ακαδημαϊσμούς και να πάνε στην ουσία του πρωτοποριακού, ώστε τα έργα να αποκτούν σημασία για το ανθρώπινο είδος και όχι για τοπικές, εθνικές, οικονομικές κλπ. κάστες ή ιδεολογίες.

Ζείτε στο κέντρο της Αθήνας και έχετε δημιουργήσει έναν παράδεισο σε μια γειτονιά που ζουν πρόσφυγες. Μπορούμε να συμβιώσουμε με λαούς που έχουν άλλες αξίες και βιώματα;

Το αντίθετο θα ήταν ανόητο. «Εξ αντιθέτων συνέστη τα όντα» παρατηρεί στον Φιλόλαο ο Πλάτωνας. Όλοι οι σοβαροί πολιτισμοί προέκυψαν από διαλόγους ανάμεσα σε διαφορετικά πράγματα. Οι αντιθέσεις είναι κινητήρια δύναμη. Οι “τακτοποιημένες” κοινωνίες δημιουργούν μαρασμό και στασιμότητα.

Αισθάνεστε πολίτης του κόσμου ή εγκλωβισμένος σε μια επαρχία της Ευρώπης;

Το σημαντικό είναι η έννοια πολίτης! Είναι εφεύρεση των Ελλήνων! Είναι έργο δηλαδή. Και ασφαλώς, όπως όλα τα σπουδαία έργα, αφορούν το ανθρώπινο είδος στο σύνολό του, τον κόσμο δηλαδή όπως λέγαν οι έλληνες.

Τώρα η Ευρώπη έκανε πολύ μεγάλα βήματα, άλλοτε μπροστά άλλοτε πίσω! "Η γλαυξ της Αθηνάς πέταξε στην Ευρώπη" έλεγε ο Ξενάκης, πριν χρόνια, τώρα μάλλον πέταξε κι απ’ την Ευρώπη, κατά που δεν ξέρω.

Υπάρχουν στην Ελλάδα διανοούμενοι;

Ο όρος δεν μου αρέσει, θα έλεγα δημιουργοί καλύτερα, σε όλους τους χώρους. Ασφαλώς και υπάρχουν και εξαίρετοι! Αλλά ελάχιστοι. Στους έλληνες μου φαίνεται είναι προσφιλέστερες οι θρησκείες και το θρησκεύεστε με την ευρεία έννοια του όρου παρά το δημιουργείν! Η απουσία του Διαφωτισμού, δηλαδή του κρίκου που κατά κάποιο τρόπο ένωσε την αρχαία σκέψη με το σύγχρονο κόσμο, στην Ελλάδα εμποδίστηκε από τις θεοκρατικές απόψεις, και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα. Υπήρξε μια καθοριστική διακοπή με την ιστορία! Ένα διαζύγιο ας πούμε, σε αντίθεση με την επίσης χριστιανική Ευρώπη η οποία αναζήτησε την Ιστορία της και κατέφυγε στις ελληνικές της ρίζες.

ΑΚΑΝΘΟΣ